Atıştırmak mı? Sık yemek mi?

Bariatrik cerrahi şiddetli obezite için en etkili tedavi olarak kabul edilir. Yapılan araştırmalarda yeterli kilo kaybı, kiloların % 50 sinden fazlasını kaybetmek olarak tanımlanmıştır.

Yeme davranışlarına ek olarak hormonsal değişimler de operasyon sonrasında kilo alımına sebep olabildiği gözlemlenmiştir. Ancak, uyumsuz yeme davranışının bir çeşidi olan “atıştırma” bariatrik cerrahi hastalarında operasyon sonrasında kilo alma riskini arttırabilir ve tedavi sürecini olumsuz yönde etkileyebilir. Operasyon sonrasında kilo alma, ameliyat sonrasında gelinen en düşük kilodan sonra kilo almak ya da %10 %15 oranında geri kilo almak şeklinde tanımlanmaktadır.

Ameliyat sorasında kilo artışında atıştırma davranışının en önemli etkenlerden biri olduğu saptanmıştır. Yapılan araştırmalarda atıştırma; yeme üzerindeki kontrol kaybına bağlı olarak en az 6 ay haftada 2 gün boyunca az miktarda gıdanın planlanmadan, sürekli ve tekrarlayan şekilde alınması olarak ele alınmıştır.
Araştırmalar sonucunda, atıştırma alışkanlığının ameliyat sonrasında geçirilen süre uzadıkça arttığı gözlemlenmiştir.
Yeme kontrol kaybı gibi başka yeme alışkanlıklarının da atıştırma davranışını arttırdığı gözlemlenmiştir.
Aynı zamanda atıştırma davranışı ve kilo alımıyla psikopatolojik bozukluklar arasında önemli bir korelasyon olduğu belirlenmiştir.
Tekrarlayan, düzensiz yeme davranışının açlık ya da tokluk hisleriyle alakalı olmadığı, düşük yaşam kalitesi ve kötü sonuçları ile ilişkilendirilmiştir.
Aşırı yeme ve kontrol kaybı gibi yeme düzenlerinin kilo alımını arttırdığı gözlemlenmiştir. Aynı zamanda atıştırma davranışı bu gibi durumlar için de önemli bir risk faktörüdür. Bariatrik cerrahi sonrasında midede olan değişimler sebebi ile uygulanan diyetler yeme düzenini değiştiren diyetlerdir.
Aslında ameliyat sonrası hastaları destekleme kılavuzları da, yavaş yemeyi, yemeği iyi çiğnemeyi ve yeme sıklığını arttırmayı tavsiye eder. Açlık ve tokluk hissinin farkında olarak bu sık yemek atıştırma davranışından ayırmak gerekir. Ancak bazı hastalar zamanla bu yeme zevk alarak yeme düzenini atıştırma davranışı ile değiştirme ve yeme miktarı midelerinin kapasitelerinden çok fazla olacak şekilde yemek yeme eğiliminde olabiliyorlar.

Operasyon öncesinde aşırı yeme bozukluğu olan hastaların ameliyattan 6-12 ay sonra atıştırma davranışına döndükleri gözlemlenmiştir. Aynı zamanda ameliyat öncesinde atıştırma davranışı bulunan hastaların %94 ünde bu davranışın ameliyat sonrasında da devam ettiği gözlemlenmiştir. Ameliyat sonrası hastalarında atıştırma, ve aşırı yeme davranışları bazen eş zamanlı ve birbirini tetikleyerek de ilerleyebilir. Kontrolünü kaybederek yeme bozukluğu ile atıştırma davranışı arasında direkt bir bağlantı bulunmamakla birlikte bu bozukluğun atıştırma davranışının habercisi olduğu da bilinmektedir.

Operasyon sonrası tedavi sürecinde yeni gelişen yeme davranışlarının destek ekibi ile paylaşılması ve tedavi sürecinin bunun bilgisi dahilinde planlanması, atıştırma davranışının tedavi edilmesinde önemli bir yere sahiptir.