Akalazya Nedir?
Akalazya, yemek borusu ile mide bileşkesinin (alt özofagus sfinkteri) yeterince gevşeyememesi ve açılamaması durumudur. Bu durum, yemek borusunun alt kısmında bulunan kasların düzgün çalışmamasından kaynaklanır. Normalde, yutma sırasında bu kaslar gevşer ve yiyeceklerin mideye geçişine izin verir. Ancak akalazya hastalarında bu kaslar gevşeyemez ve yemek borusu ile mide arasındaki geçiş sürekli kapalı kalır. Bu da yiyeceklerin mideye ulaşmasını engeller ve yemek borusunda birikmesine neden olur.
Akalazya, aniden başlayabileceği gibi yavaş yavaş da gelişebilir. Hastalığın en yaygın belirtisi yutma güçlüğüdür. Bunun yanı sıra göğüs ağrısı, yediklerinin ağza geri gelmesi (regürjitasyon) ve kilo kaybı gibi semptomlar da görülebilir.
Akalazya Tanısı Nasıl Konur?
Akalazya tanısı koymak için genellikle birden fazla tetkik yapılması gerekir. Bu tetkikler arasında yemek borusu filmi (baryumlu özofagus grafisi) ve endoskopi öne çıkar. Yemek borusu filmi, yemek borusunun şeklini ve mideye geçişteki tıkanıklığı görsel olarak değerlendirmeye yardımcı olur. Endoskopi ise yemek borusunun iç yapısını incelemek ve diğer hastalıkları ekarte etmek için kullanılır.
Ancak akalazya tanısında en önemli tetkiklerden biri manometredir. Manometre, burundan takılan bir kateter yardımıyla yemek borusunun basınçlarını ölçen bir yöntemdir. Bu tetkik, yemek borusunun hareketlerini ve mide bileşkesindeki kasların çalışma şeklini değerlendirir. Akalazya hastalarında hem yemek borusu hareketleri bozulmuştur hem de mide bileşkesi yeterince açılmaz.
Akalazya Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Akalazya tedavisinde ilaçlar, balon tedavisi, botoks enjeksiyonu ve cerrahi yöntemler gibi farklı seçenekler bulunur. Ancak bu tedavilerin etkinliği ve uygunluğu hastanın durumuna göre değişebilir.
1. İlaç Tedavisi
Akalazya tedavisinde kalsiyum kanal blokerleri gibi ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, yemek borusu kaslarını gevşeterek semptomları hafifletmeyi amaçlar. Ancak ilaç tedavisi genellikle uzun vadeli bir çözüm sunmaz ve etkisi sınırlıdır.
2. Balon Tedavisi
Balon tedavisi, akalazya tedavisinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, endoskop içerisinden geçirilen bir balon, yemek borusu ile mide bileşkesine yerleştirilir ve şişirilir. Balonun şişirilmesiyle birlikte bu bölgedeki kaslar genişletilir ve açılma sağlanır. Balon tedavisi, %70 hastada başarılı sonuçlar verir. Ancak bazı hastalarda ikinci veya üçüncü balon tedavisi gerekebilir. %30 hastada ise bu yöntem yeterli olmayabilir.
3. Botoks Enjeksiyonu
Botoks, sinirleri felç eden bir maddedir ve akalazya tedavisinde de kullanılır. Bu yöntemde, yemek borusu ile mide bileşkesine botoks enjekte edilir. Botoks, kasların gevşemesini sağlayarak açılmayı kolaylaştırır. Ancak botoks tedavisinin etkisi geçicidir ve cerrahi tedavilerde zorluk çıkarabileceği için genellikle yaşlı hastalarda tercih edilir.
4. Heller Miyotomisi
Heller miyotomisi, akalazya tedavisinde en etkili cerrahi yöntemlerden biridir. Bu yöntemde, yemek borusu ile mide bileşkesindeki kaslar kesilerek açılma sağlanır. Günümüzde bu işlem laparoskopik olarak yapılmaktadır. Laparoskopik yöntem, daha az invaziv olması ve iyileşme sürecini hızlandırması nedeniyle tercih edilir. Heller miyotomisi sonrası hastaların büyük bir kısmında yutma güçlüğü ortadan kalkar. Ancak bu işlem sırasında reflüyü önlemek için mideye bir tüp (Dor fundoplikasyon) eklenmesi gerekebilir.
5. POEM (Peroral Endoskopik Miyotomi)
POEM, son yıllarda geliştirilen bir endoskopik tedavi yöntemidir. Bu yöntemde, ağızdan girilerek endoskop yardımıyla yemek borusu kasları kesilir. POEM, laparoskopik cerrahiye göre daha az invaziv olması ve genel anestezi süresinin kısa olması nedeniyle avantajlıdır. Ancak uzun dönem sonuçları henüz tam olarak bilinmemektedir.
Sonuç
Akalazya, yemek borusunun ciddi bir hastalığıdır ve erken teşhis edilmesi büyük önem taşır. Yutma güçlüğü, göğüs ağrısı ve yediklerin ağza geri gelmesi gibi belirtilerle kendini gösteren bu hastalık, doğru tanı ve tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir. Balon tedavisi, botoks enjeksiyonu, Heller miyotomisi ve POEM gibi farklı tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Ancak tedavi seçimi, hastanın durumuna ve hastalığın evresine göre belirlenmelidir. Akalazya tedavisinde en önemli nokta, hastalığın geç teşhis edilmesini önlemek ve uygun tedavi yöntemini zamanında uygulamaktır.
